Υμνογραφικά - Ερμηνευτικά (οδ΄) Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ και ο Ιησούς του Ναυή υμνολογούμενοι

Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ και ο Ιησούς του Ναυή υμνολογούμενοι!

Θεοδώρου Ρόκα

Θεολόγου

Μ.Α. Ερμηνευτικής Θεολογίας

Η σημερινή ημέρα, Τετάρτη 8 Νοεμβρίου, είναι η εορτή της Συνάξεως των Παμμεγίστων Ταξιαρχών: "Τῇ Η' τοῦ αὐτοῦ μηνός, ἡ Σύναξις τῶν Ἀρχιστρατήγων Μιχαὴλ λοιπῶν καὶ Γαβριήλ, καί των ἁγίων ἀσωμάτων καὶ οὐρανίων Ταγμάτων" (Συναξάρι της εορτής). Ένα από τα τροπάρια του δεύτερου Κανόνα της εορτής των Ταξιαρχών αναφέρει "Ἱεριχώ, ὤφθη δυνάμεως Ἀρχιστράτηγος, πολεμοῦντι, πάλαι Ἰησοῦ τῷ Ναυῆ, νικοποιῶν καὶ ὑπερμαχῶν, Μιχαὴλ ὁ μέγας, τῶν Ἀσωμάτων ὁ ἔξαρχος, ὑφ' οὗ λαβὼν τὸ σθένος, ὁ θεράπων Κυρίου, δορυάλωτον εἷλε τὸ φρούριον" (Τροπάριο της δ' ωδής του δευτέρου Κανόνος των Ταξιαρχών), όπου γίνεται λόγος για την εμφάνιση του Αρχαγγέλου και Αρχιστρατήγου Μιχαήλ στον Ιησού του Ναυή λίγο πριν ο τελευταίος ξεκινήσει την επίθεσή του εναντίον της Ιεριχούς και αφού οι Ισραηλίτες είχαν εορτάσει το Πάσχα.

Πληροφορίες για την ως άνω σκηνή παρέχει η διήγηση του βιβλίου του Ιησού του Ναυή, η οποία αναγιγνώσκεται και στον Εσπερινό της εορτής των Ταξιαρχών ως ένα από τα τρία παλαιοδιαθηκικά αναγνώσματα που έπονται της Εισόδου του Εσπερινού (Ιησ. 5,1-15).

Στη διήγηση αυτή παρουσιάζεται ο Ιησούς του Ναυή να αντικρίζει έναν άγνωστο σε αυτόν άνδρα που στεκόταν μπροστά του όρθιος κρατώντας στα χέρια του ρομφαία και τότε συνδιαλέχθηκε μαζί του (Ιησ. 5,13-15). Ο άντρας αυτός στο ερώτημα του Ιησού του Ναυή "ἡμέτερος εἶ ἢ τῶν ὑπεναντίων;" (Ιησ. 5,13) απάντησε "ἐγὼ ἀρχιστράτηγος δυνάμεως Κυρίου νυνὶ παραγέγονα" (Ιησ. 5,14). Ο Ιησούς του Ναυή περίμενε κάποιο σημάδι από το Θεό για να πολιορκήσει την Ιεριχώ και το ανωτέρω ερώτημα που απεύθυνε προς τον άνδρα εξυπηρετούσε συγκριμένο σκοπό. Ο Ιησούς φοβόταν μήπως η εμφάνιση αυτού του άντρα δεν ήταν εμφάνιση αγγέλου, αλλά ίσως επρόκειτο για κάποιο τέχνασμα του πονηρού που είχε τη δυνατότητα να μεταμορφώνεται σε άγγελο φωτός τον ρώτησε εάν ήταν δικός τους ή εχθρός.

Βεβαιώνοντας ο Μιχαήλ ότι επρόκειτο για τον ίδιο τον απεσταλμένο του Θεού και όχι για κάποιο τέχνασμα του πονηρού ο Ιησούς του Ναυή εις ένδειξη υποταγής έπεσε με το πρόσωπο κατά γης και τον προσκύνησε. Η εμφάνιση του αρχαγγέλου Μιχαήλ, ως οπλίτου, αποσκοπούσε στην ενθάρρυνση του Ιησού που φαινόταν να είναι φοβισμένος καθώς και απόδειξη ότι ο Θεός παρίσταται και συμπολεμά, αοράτως, ανάμεσά στον ισραηλιτικό λαό.

Τότε ο Ιησούς του Ναυή τον ρώτησε ανοικτά τον Μιχαήλ, τον απεσταλμένο του Θεού: "δέσποτα, τὶ προστάσσεις τῷ σῷ οἰκέτη;" (Ιησ. 5,14) αποδεικνύοντας την υποταγή και αναγνώριση του αρχιστράτηγου της σωτηρίας και την υπακοή στον ανώτερό του. Και ο αρχιστράτηγος διέταξε τον Ιησού να λύσει το υπόδημά του («λῦσαι τὸ ὑπόδημα ἐκ τῶν ποδῶν σου»), κατάσταση η οποία αποτελεί ένδειξη σεβασμού και ευλάβειας προς ένα τόπο ιερό όπως αυτόν της εμφανίσεως του αρχιστρατήγου: «ὁ γὰρ τόπος ἐφ΄ ᾧ σύ ἔστηκας ἐπ΄ αὐτοῦ ἅγιὸς ἐστι» (Ιησ. 5,15).

Όμως ο τρόπος με τον οποίο απευθύνεται ο αρχιστράτηγος προς τον Ιησού του Ναυή αφήνει υπαινιγμό ότι δεν πρόκειται για τον αρχάγγελο Μιχαήλ αλλά για τον ίδιο τον Υιό και Λόγο του Θεού, τον άγγελο της Μεγάλης Βουλής, διότι ένας απλός άγγελος ή αρχάγγελος δεν θα ζητούσε πλήρη υποταγή και προσκύνηση από έναν άνθρωπο όπως ζητεί ο Θεός. Η απαίτηση της προσκυνήσεως και η δήλωση της ιερότητας του χώρου στη σκηνή της συναντήσεως του Ιησού του Ναυή με τον αρχιστράτηγο (Ιησ. 5,15) παραλληλίζεται με την εμφάνιση του αγγέλου στον τόπο της καιομένης και μη φλεγομένης βάτου, όπου ο Θεός κάλεσε το Μωυσή και συνδιαλέχθηκε μαζί του (Εξ. 3,5).

Σκοπός αμφοτέρων των εμφανίσεων αρχικά στο Μωυσή και τώρα στον Ιησού του Ναυή, ήταν η ενίσχυση του έργου των δυο αυτών ηγετών, όπου ο μεν Μωυσής εξήγαγε το λαό από την Αίγυπτο τον τόπο δηλ. της δουλείας, ο δε Ιησούς εισήγαγε το λαό στη γη της επαγγελίας κατακτώντας την. Όποιος και να είναι τελικά αυτός που εμφανίζεται στην σημαντική αυτή συνάντηση είτε ο ίδιος ο Υιός και Λόγος του Θεού είτε ο αρχάγγελος Μιχαήλ, σημασία έχει ότι ο Ιησούς του Ναυή απέκτησε θάρρος και δύναμη και βεβαιώθηκε για μια ακόμη φορά ότι ο Θεός τηρεί την υπόσχεση που του έδωσε όταν ανέλαβε την ηγεσία του ισραηλιτικού λαού ότι δηλ. δεν θα τον εγκαταλείψει και θα είναι μονίμως μαζί του όπως πρωτύτερα με το Μωυσή (Ιησ. 1,5).